Zdecentralizowana gie?da (DEX)

Czym jest zdecentralizowana gie?da (DEX)?

Zdecentralizowana gie?da (DEX) to rynek, który dzia?a na blockchainie i umo?liwia transakcje peer-to-peer (P2P) bezpo?rednio mi?dzy handlowcami kryptowalut.

Gie?dy DEX dzia?aj? w sposób nie wymagaj?cy powiernictwa, bez potrzeby posiadania podmiotu powierniczego lub scentralizowanego po?rednika – takiego jak brokerzy lub banki – w celu u?atwienia transferu i przechowywania ?rodków.

Pierwsze popularne DEX-y, takie jak Uniswap i SushiSwap, dzia?a?y na blockchainie Ethereum. Jednak obecnie istniej? DEX-y na wszystkich g?ównych blockchainach, takie jak PancakeSwap na blockchainie BNB Binance.

DEX-y s? podstawow? cz??ci? rosn?cego rynku zdecentralizowanych finansów (DeFi), który zapewnia us?ugi finansowe oparte na blockchainie u?ytkownikom, którzy ??cz? swoje kompatybilne portfele kryptowalutowe z aplikacjami i us?ugami.

Jak dzia?aj? gie?dy zdecentralizowane?

Zdecentralizowane gie?dy (DEX) zyska?y wi?ksz? uwag? po upadku kilku znanych CEX-ów w 2022 roku, takich jak FTX i BlockFi. Ale czym one si? ró?ni??

Scentralizowane gie?dy kryptowalutowe (CEX), takie jak Binance i Coinbase, operuj? wewn?trznie dopasowuj?c silniki z centralnych baz danych kontrolowanych przez operatora gie?dy. W przeciwieństwie do nich, zdecentralizowana gie?da (DEX) jest okre?lana jako samowykonuj?ce si? inteligentne kontrakty, które rejestruj? i rozliczaj? transakcje bezpo?rednio w ?ańcuchu bloków.

DEX u?ywaj? algorytmów do ?ledzenia cen kryptowalut wzgl?dem siebie i wykorzystuj? pule p?ynno?ci w celu u?atwienia transakcji. U?ytkownicy mog? zablokowa? swoje monety lub tokeny w tych pulach, aby zapewni? DEX p?ynno?? dla swoich transakcji w zamian za nagrody – w podobny sposób jak odsetki wyp?acane na rachunkach oszcz?dno?ciowych.

CEX wykorzystuj? organizacj? po?rednicz?c? do rozliczania transakcji, wi?c u?ytkownicy musz? przenie?? swoje kryptowaluty z osobistego portfela na konto nale??ce do gie?dy, aby móc handlowa?. DEX-y przyjmuj? podej?cie niepowiernicze, w którym u?ytkownicy zachowuj? pe?n? kontrol? nad swoimi ?rodkami w swoich samodzielnie hostowanych portfelach.

Zdecentralizowane gie?dy pozwalaj? jedynie na transakcje mi?dzy kryptowalutami, w przeciwieństwie do CEX, które pozwalaj? na wymian? ?rodków mi?dzy kryptowalutami i walutami fiducjarnymi.

Brakuje im równie? niektórych zaawansowanych funkcji CEX, takich jak zlecenia z limitem, transakcje z depozytem zabezpieczaj?cym i lewarowane tokeny.

DEX s? zazwyczaj tworzone przy u?yciu kodu open-source, który inni programi?ci mog? wykorzysta? do tworzenia aplikacji uzupe?niaj?cych lub alternatywnych gie?d. Na przyk?ad gie?da PancakeSwap zosta?a zbudowana przy u?yciu kodu open-source z UniSwap.

DEXs vs. CEXs

Rodzaje gie?d DEX

Istnieje kilka sposobów dzia?ania zdecentralizowanych gie?d, z ró?nymi poziomami decentralizacji, skalowalno?ci i funkcjonalno?ci. Najpopularniejszymi formami s? DEX z ksi?g? zleceń, zautomatyzowani animatorzy rynku (AMM) i agregatory DEX.

DEXy z ksi?g? zleceń

Ksi?ga zleceń to lista otwartych zleceń kupna i sprzeda?y na rynku, któr? gie?dy wykorzystuj? do dopasowywania zleceń i realizacji transakcji.

Ksi?gi zleceń wymagaj? wysokiej przepustowo?ci transakcji. W zwi?zku z tym DEX, które dzia?aj? w trybie on-chain, sta?y si? bardziej funkcjonalne wraz z wprowadzeniem protoko?ów blockchain warstwy 2, takich jak ZK-rollups, oraz uruchomieniem blockchain o wy?szej przepustowo?ci.

Popularne przyk?ady DEX z ksi?g? zleceń obejmuj? dYdX, Ox, Loopring DEX i Serum.

Zautomatyzowani animatorzy rynku (AMM)

AMM s? najpopularniejszym rodzajem DEX, poniewa? umo?liwiaj? natychmiastow? i zdecentralizowan? p?ynno?? oraz cz?sto tworzenie rynku bez konieczno?ci uzyskania pozwolenia.. Zamiast ksi?gi zleceń, AMM wykorzystuj? pule p?ynno?ci, które umo?liwiaj? inwestorom wymian? tokenów po cenach okre?lonych przez inteligentny kontrakt. Algorytm mo?e zawsze wyceni? cen? mi?dzy tokenami w oparciu o proporcj? tokenów w puli.

Podczas gdy DEX z ksi?g? zleceń wymaga od kupuj?cych i sprzedaj?cych oczekiwania na dopasowanie ich zleceń w celu wykonania transakcji, AMM mog? zapewni? p?ynno?? rzadziej wymienianym tokenom i parom.

Dostawcy p?ynno?ci s? zach?cani do dostarczania tokenów do puli poprzez uzyskiwanie pasywnego dochodu z op?at transakcyjnych.

To w?a?nie AMM przyczyni?y si? do szybkiego wzrostu liczby nowych kryptowalut i umo?liwi?y rozwój wyspecjalizowanych gie?d, które koncentruj? si? na konkretnych zastosowaniach, takich jak swapy stablecoinów.

Projekt AMM mo?na zastosowa? nie tylko do tokenów kryptowalutowych, ale tak?e do handlu tokenami niewymienialnymi (NFT), akcjami tokenizowanymi i innymi aktywami.

Popularne AMM DEX obejmuj? PancakeSwap, SushiSwap, Trader Joe, a nawet najlepsze gie?dy kryptowalut peer-to-peer, takie jak Uniswap.

Agregatory

Agregatory DEX powsta?y podczas boomu DeFi, poniewa? inwestorzy stan?li przed wyzwaniem przeszukiwania wielu gie?d w celu znalezienia najlepszych cen lub najni?szych op?at sieciowych za gaz (ang.gas fees).

Agregatorzy porównuj? p?ynno?? z ró?nych DEX, aby zaoferowa? u?ytkownikom lepsze stawki swap ni? pojedyncza gie?da, poniewa? mog? podzieli? transakcj? mi?dzy kilka gie?d, aby zoptymalizowa? koszty za wymian?.

Realizuj? transakcje na ró?nych gie?dach w mo?liwie najkrótszym czasie, jednocze?nie chroni?c u?ytkowników przed wp?ywem cen i zmniejszaj?c prawdopodobieństwo nieudanych transakcji.

Jak korzysta? z DEX?

Aby handlowa? kryptowalutami i tokenami na zdecentralizowanej gie?dzie, nale?y pod??czy? portfel kryptowalutowy, taki jak Best Wallet lub MetaMask, z poziomu przegl?darki internetowej lub aplikacji na smartfona.

B?dziesz tak?e musia? posiada? niektóre monety blockchain, aby ui?ci? op?aty transakcyjne (gaz). Na przyk?ad, je?li zamierzasz korzysta? z UniSwap DEX na Ethereum, musisz posiada? ETH w swoim portfelu, aby DEX móg? przetworzy? transakcj?.

Op?aty za gas s? niezale?ne od op?at transakcyjnych DEX.

Jak dzia?aj? op?aty DEX?

Inwestorzy zazwyczaj p?ac? dwa rodzaje op?at za transakcje DEX – op?aty sieciowe i op?aty handlowe.

• Op?aty sieciowe: Koszt przetwarzania dowolnej transakcji w ?ańcuchu bloków, znany jako op?ata za gas (ang. gas fee). Op?aty handlowe s? specyficzne dla DEX.
• Op?aty transakcyjne: Koszt, jaki DEX-y pobieraj? za przetwarzanie transakcji, który zale?y od sposobu zaprojektowania protoko?u. Niektóre protoko?y pobieraj? op?at? transakcyjn?, podczas gdy inne dystrybuuj? jej ca?o?? lub cz??? do dostawców p?ynno?ci i/lub posiadaczy tokenów.

Na przyk?ad UniSwap pobiera op?at? w wysoko?ci 0,3% za wymian? tokenów, któr? dzieli mi?dzy dostawców p?ynno?ci proporcjonalnie do liczby tokenów, które wnosz? do rezerw p?ynno?ci.

Zalety DEX-ów

• Wybór tokenów: DEX-y mog? oferowa? dost?p do nieograniczonego wyboru tokenów, poniewa? ka?dy mo?e uruchomi? token i stworzy? pul? p?ynno?ci.
• W?asno?? tokenów: Tokeny b?d?ce przedmiotem obrotu na DEX s? przechowywane w portfelu kryptowalutowym traderów, a nie na gie?dzie, wi?c pozostaj? w posiadaniu tradera, nawet je?li gie?da zostanie zhakowana lub upadnie.
• Przejrzysto??: W porównaniu z nieprzejrzystymi tradycyjnymi transakcjami finansowymi, które przechodz? przez jednego lub wi?cej po?redników, transakcje blockchain na DEX oferuj? przejrzysto?? mechanizmów u?atwiaj?cych wymian? i przep?yw pieni?dzy.
• Ni?sze op?aty: DEX-y pobieraj? ni?sze op?aty transakcyjne ni? CEX-y.
• Zmniejszone ryzyko kontrahenta: Transakcje bezpo?rednie ograniczaj? ryzyko niewyp?acalno?ci kontrahenta lub po?rednika przed zakończeniem transakcji.
• Pewno??: Poniewa? transakcje na DEX s? u?atwiane przez inteligentne kontrakty, zazwyczaj gwarantuje si?, ?e zostan? one zrealizowane zgodnie z przeznaczeniem, bez interwencji scentralizowanych stron trzecich.
• Prywatno??: Wi?kszo?? DEX-ów nie wymaga od u?ytkowników podawania danych osobowych ani udost?pniania kluczy do prywatnych portfeli.
• Szybkie wdro?enie: U?ytkownicy mog? po??czy? si? z DEX za pomoc? swojego portfela kryptowalutowego niemal natychmiast, w przeciwieństwie do procesu rejestracji konta na scentralizowanej gie?dzie.
• Dost?pno??: Szybkie, anonimowe po?yczki peer-to-peer umo?liwiaj? u?ytkownikom w gospodarkach rozwijaj?cych si? bez stabilnej infrastruktury bankowej korzystanie z DEX-ów do przesy?ania ?rodków za pomoc? smartfona i po??czenia z Internetem.

Wady DEX-ów

• Z?o?one interfejsy u?ytkownika: DEXy wymagaj? pewnej specjalistycznej wiedzy do nawigacji i wykonywania transakcji. Istnieje ryzyko trwa?ej utraty ?rodków poprzez wys?anie tokenów na nieprawid?owy adres portfela.
• Ryzyko p?ynno?ci: S?aba p?ynno?? na niektórych DEX-ach i parach mo?e skutkowa? wysokim po?lizgiem i nietrwa?? strat?. Pary, które ??cz? zmienny token z mniej zmiennym w puli p?ynno?ci, mog? spowodowa? utrat? warto?ci.
• Brak wsparcia dla walut fiducjarnych: DEXy nie pozwalaj? obecnie traderom na kupowanie kryptowalut za waluty fiducjarne lub wyp?acanie ?rodków bezpo?rednio na konto bankowe.
• Mo?liwe b??dy w inteligentnych kontraktach: Inteligentne kontrakty mog? mie? niezamierzone/niezidentyfikowane b??dy lub luki w kodzie, które powoduj? utrat? tokenów w wyniku w?amań lub b??dów.
• Oszustwa: Tysi?ce niezweryfikowanych tokenów kryptograficznych notowanych na DEX-ach mo?e obejmowa? oszustwa, takie jak ?rug pulls” – gdy deweloper podnosi warto?? tokena, a nast?pnie zrzuca swój udzia? na rynek, aby odebra? zyski, pozostawiaj?c token nadpoda?owy i bezwarto?ciowy.
• Ryzyko oszustwa: Dost?p do DEX mog? uzyska? nieuczciwi u?ytkownicy, poniewa? nie przestrzegaj? oni protoko?ów KYC lub AML.
• Ryzyko sieciowe: Poniewa? wymiana aktywów jest u?atwiona przez blockchain, korzystanie z DEX mo?e by? zbyt drogie lub wr?cz niemo?liwe, je?li sie? do?wiadczy przeci??enia lub przestoju, pozostawiaj?c u?ytkowników DEX podatnych na ruchy rynkowe.
• Ryzyko centralizacji: DEX maj? na celu dzia?anie za po?rednictwem zdecentralizowanej autonomicznej organizacji (DAO) z?o?onej z cz?onków spo?eczno?ci, którzy g?osuj? nad decyzjami. Jednak nadal mog? one zawiera? scentralizowane elementy, takie jak hosting silnika dopasowuj?cego na scentralizowanych serwerach i zespó? programistów maj?cy dost?p do inteligentnych kontraktów.